Bekir Çobanzade (1893–1937)
B. Çoban-zade (Sıdqiy) 1893 senesi mayıs 15(28)’te Kefe uyezdiniñ Arğın köyünde, çoban Qurtvahap aqaynıñ qorantasında doğdu. İlk tahsilini köy mektebinde ve orta tahsilini Qarasuvbazardaki rüşdiye mektebinde aldı. 1909 senesi İstanbulğa ketip, “Sultaniye” medresesine oqumaga kirdi. Aynı zamanda andaki “Qırımtatar talebe cemiyeti” adlı siyasiy teşkilâtqa aza oldu.
1914 senesi cihan cenki başlanganı sebebinden, Qırımga qayttı. 1915 senesi Odessaga ketip, az bir müddet andaki institutlarda rusça oqudı. 1916 senesi Macaristanga yollanıp, Budapeşt üniversitetiniñ şarq tilleri şübesine kirdi. Üniversitette oquğan vaqtında XII asırğa ait “Kodeks Kumanikus” adınen belli olğan qırımtatar yazma yadikârlıgı üzerinde çalışaraq, 1919 senesi mayıs 18’de onu doktorlıq dissertatsiyası sıfatında qorçalap, professorlıq ilmiy unvanını qazandı. Bir qaç vaqıtlar Budapeşt ve Lozanna universitetlerinde çalıştı.
1920 senesi temmuz 8’de Qırımga qaytıp, Totayköydeki pedagogika tehnikumında hocalıq etti. 1922 senesi Qırım üniversitetiniñ Şark şübesine işke kirdi. 1924 senesinden repressiyağa öğramasına qadar Azerbaycan üniversitetinde çalıştı. Öz deviriniñ eñ körümli türkşınaslarından olaraq, onlarnen ilmiy maqale ve kitaplar neşir ettirdi.
“Anañ qayda?” adlı ilk şiiri 1913 senesi İstanbulda çıqqan “Yaş tatar yazıları” mecmuasında neşir olundı. Bir çoq şiirleri 1928 senesi Aqmescitte basılgan “Boran” kitabında, 1935 senesi Rumıniyada çıqqan “Qırım şiirleri” cıyıntıgında, 1955 senesi İstanbulda Battal Taymaz tarafından hazırlanılgan “Qırımlı Bekir Çobanzadeniñ şiirleri” kitabında, 1971 senesi Taşkentte basılgan “Şiirler” kitabında dünya yüzü kördiler.
Bediy icadınıñ eñ gürdeli deviri—Budapeştte oqugan deviri oldu. O yılları yazıp qaldırgan “Kaval sesleri” adlı elyazması Türkiyede neşir etildi.
1937 senesi yanvar 28’de Kislovodskte rahatlıqta bulunğanda hapske alındı. Ekim 12’de sud etilip, ertesi künü qurşunlandı.
